Almennt eðli eignaskatta?

Er það ekki almennt eðli eignaskatta, að verið er að skattleggja eignir hvers verðmæti þarf að áætla? 

Það er nákvæmlega það sem gerist þegar húseigendur eru að borga fasteignaskatta sem miðast við fasteignamat. Og væntanlega á það sama við þegar verið er að reikna út auðlegðarskatt; þá þarf að verðmeta undirliggjandi eignir og ekki víst að matið nái að fanga nákvæmlega það sem fengist fyrir þær ef þær yrðu seldar.

Ég geri mér grein fyrir því að það er hlutverk slitastjórna að hámarka virði eigna þrotabúanna, sem er auðvitað rót þeirra kvartanna sem fréttin fjallar um. Okkur ber hins vegar engin skylda til þess að aðstoða þær við slíka iðju. Þvert á móti þá hníga rök til þess að við vinnum gegn því með öllum tiltækum ráðum, því hver einasta króna sem fer inn í þessi þrotabú seinkar endurreisn íslensks efnhagslífs. Reyndar er eina athugasemdin sem ég hef við skattinn á þrotabúinn sú, að hann mætti vera hærri.    

   

Skattur lagður á óljós verðmæti

75% er alltof lítið.

Þetta eru ekki góðar fréttir ef rétt er hermt af morgunblaðinu.

Ég sé ekki betur en að hér sé verið að leggja upp með að ríkið eða SÍ taki lán til þess að koma kröfuhöfum úr landi og þá er ekki einu sinni komin lausn á því hvernig losna á við upphaflegu snjóhengjuna (jöklabréf á höfuðbók 27). Það væri hræðileg niðurstaða.

Menn verða að fara að sameinast um að verðfella krónueignir kröfuhafa og jöklabréfaeigenda.  Það gerist ekki nema að lífeyrisjóðir og SÍ/ríkið hætti að gefa eigendum þessara eigna undir fótinn með að það standi til þess að kaupa þetta af þeim.

Vilja lágmark 75% afslátt

Það var mikið

Það er margt athyglsivert að gerast í umræðunni um þessi mál þessa dagana. Kanarífuglarnir eru byrjaðir að syngja. Núna Jónas en fyrr í vikunni Ásgeir Jónsson hagfræðingur.  

En því ber auðvitað að fagna að fólk sem einhver nennir að hlusta á, eða að minnsta kosti rífast við, byrjar að gagnrýna uppbyggingu bankakerfisins. Ég hef öskrað mig hásan í netheimum frá því fyrir seinni Icesave atkvæðagreiðsluna um að útgáfa á skuldabréfi í erlendri mynt, af hálfu nýja Landsbankans til þess að greiða fyrir lánasöfn úr gamla bankanum, jafngildi árás á efnahagslegt sjálfstæði þjóðarinnar. Útkoman úr því ferli má einungis verða annað að tvennu; að gamli bankinn verði settur í gjaldþrotameðferð og í framhaldinu gerður upp í krónum en ef það tekst ekki að þá verði þeir ráðherrar sem stóðu að útgáfu á þessu skuldabréfi látnir svari fyrir gerðir sínar fyrir Landsdómi, því tjónið verður hægt að sanna. En hver tekur svo sem mark á okkur vitleysingunum á blogginu. 

En það eru fleiri byrjaðir að syngja og renna stoðum undir "samsærirskenningar". Ég sé að Arnar Guðmundsson, sem mér skilst að sé fermdur inn í Samfylkinguna (ritari), skilur eftir sig þessa athugasemd við frétt um Jónas Fr. á Pressunni/Eyjunni:

"Ef ég man rétt var vandinn sá að Íslendingar höfðu ekki sjálfdæmi um verðmat á búum föllnu bankanna. Til að tryggja fullt gagnsæi og jafnræði innlendra og erlendra kröfuhafa (forsenda þess að það tókst að halda oopnum viðskiptum við umheiminn sem var fjarri því sjálfgefið eins og margir þekkja af eigin raun) voru fengin tvö alþjóðleg fyrirtæki. Annað bjó til matsaðferðina, hitt mat eignir á grundvelli hennar og svo voru niðurstöður yfirfarnar af fyrra fyrirtækinu. Auðvitað hefði verið gott að geta sett verðmiða einhliða".

Hér er í raun verið að segja að stjórnvöld hafi látið hóta sér til þess að byggja upp bankakerfið með þeim hætti að kröfuhafar næðu að hámarka innheimtur með hjálp stjórnvalda og geta núna tekið hagnaðinn af uppfærslu lánasafnanna inn, hvort sem hann kemur fram í nýju bönkunum eða þrotabúunum.  Og leyfið mér að giska.  Hin raunverulega "hótun" sem velferðarstjórnin stóð frammi fyrir var sú að ESB umsóknin fengi ekki framgang nema að sleikjugangur við evrópska kröfuhafa væri innbyggður í endurreisn bankakerfisins.  Skuldabréfaútgáfa nýja Landsbankans ber þessu glöggt vitni.

Og afleiðingarnar af þessu eru hrikalegar. En gleymið því aldrei lesendur góðir að þetta er hin raunverulegi kostnaður við ESB umsóknina. En það þurfti auðvitað sérstaka snillinga til þess að velja að fara þessa leið í stað þess að klára hrunmálin og fara svo í ESB umsóknina í framhaldinu þegar skútan væri laus af strandstað.

Og talandi um strand.  Ég hef svo sem ekki viljað álasa Jónasi eða t.d. Geir fyrir frammistöðuna á strandstað.  Þar heppnaðist margt vel. En það firrir menn hins vegar ekki ábyrgð á strandinu í sjóprófum.

„Seldi“ ríkið bankana of lágu verði?

Hvað er aftur enska orðið yfir "skjaldborg"?

Ja, hvar værum við ef við hefðum ekki menn eins og ÁPÁ til þess að tala máli lítilmagnans á erlendum vetfangi? Evrópa hlýtur að anda léttar. ÁPÁ að segja þeim frá "we built a shield around the homes" og SJS væntanlega á leið til Grikklands því þaðan hafa borist fréttir af kröfuhöfum sem á eftir að sleikja upp. 

Grínlaust þá leyfi ég mér að efast um að það sé undirliggjandi eftirspurn eftir aðkomu jafnaðarmanna að "vernd" almennings gegn fjármálaöflunum.   

Koma þurfi böndum á fjármálakerfið

En hvað með að setja gamla bankann í gjaldþrotameðferð?

Eftir dóm Hæstaréttar í gær þá gæti það kannski verið möguleiki í stöðunni.  Fræðilega séð þá myndi ferlið vera þannig að nýji Landsbankinn kaupir gjaldeyri úr skuldsettum gjaldeyrisforða SÍ til þess að standa skil á skuld sinni við gamla bankann. Eftir það er gamli bankinn settur í gjaldþrotameðferð, erlenda gjaldeyrinum inni í þrotabúinu skipt í krónur í SÍ og kröfuhöfum gamla bankans greiddar út krónurnar.

Þetta gengur svo sem upp á blaði en ég veit svo sem ekki hvaða ljón standa raunverulega í veginum fyrir því að hægt sé að gera þetta.  Hins vegar held ég að við séum í fullum rétti til þess að ganga langt á þolinmæði Breta og Hollendinga í þessu máli.  Uppbygging nýja Landsbankans er skandall og í raun gjafagerningur settur á svið til þess að koma Bretum og Hollendingum framhjá gjaldeyrishöftunum.  Það fæst að minnsta kosti ekki séð hvaða erlendu eignir nýji Landsbankinn tók yfir til þess að réttlæta að hann gæfi út skuldabréf í erlendri mynt og legði það inn í þrotabúið.

Þolir ekki stífar endurgreiðslur

Enga eftirgjöf takk.

Þetta er flott.  Fyrsta markmið ríkisins og seðlabankans hlýtur að vera að ekki verði stofnað til skulda í erlendri mynt til þess að koma kröfuhöfum úr landi. Til þess að skerpa á þeirri stefnu er spurning hvort ekki megi skila bróðurpartinum af skuldsetta gjaldeyrisvaraforðanun, gera þrotabúin upp í krónum og byrja að skattleggja þau, en þess utan tryggja að lífeyrissjóðirnir komi ekki heim með erlendu eignir sínar til þess að leysa kröfuhafa úr snörunni.

Það er númer eitt, tvö og þrjú að ekki má undir neinum kringumstæðum veifa gjaldeyri framan í kröfuhafa meðan ekki næst samkomulag um að þeir afhendi innlendu eignirnar gegn því að fá erlendu eignirnar í hendur. Það er rétt að hafa í huga að kostnaður/fé sem falla kann á ríkið eða SÍ í þeim tilgangi að losna við kröfuhafa mun ekki verða notaður í að byggja upp Landspítalann eða í aðra velferð. 

Og hvað varðar sölu á Aríon og Íslandsbanka þá er erfitt að sjá fyrir sér að nokkur erlendur aðili muni snerta við þeim fyrr en búið er að finna lausn á því hvernig gjaldeyrishöftum verður aflétt. Þar til annað kemur í ljós að minnsta kosti, þá mun ég líta á það sem hluta af áróðursherferð að starfsmenn þrotabúanna séu að gefa það í skyn að það sé einhver eftirspurn eftir eignarhlutnum í þessum bönkum úti í heimi. 

Þetta snýst um að standa saman kæru landsmenn og þar undir getur heyrt að stífa þurfi af samfylkingarfólk og aðra kröfuhafa grúppíur með girðingarstaurum til þess að fylla upp í töluna á vígvellinum. Ef þessi orrusta vinnst þá er Ísland á grænni grein.

Kröfuhafar orðnir óþolinmóðir

ÍBLS-Endurtekið efni

Ég, veit að ég hef sagt þetta áður en ég segi það þá bara aftur. Það hlýtur að koma til skoðunnar að skipta á íbúðabréfunum og skattinum sem eftir á að innheimta af inngreiðslum í lífeyrissjóðina.

Teiknað á bakhliðina á servíettu að minnsta kosti, þá lítur það þannig út að það myndi auðvelda stjórnvöldum að vinda ofan af þessum samhangandi vanda sem Friðrik Jónsson hefur marglýst, sem eru sjóðirnir, skuldavandinn etc. Við þessa aðgerð þá ætti fjárfestingarþörf sjóðanna að minnka því eignasafnið færi niður um ca. 30-40% og ríkið ætti lánasafn ÍBLS skuldlítið og hefði þá eign upp í þessar framtíðarskatttekjur sem ekki kæmu þá í ríkiskassann eins og nú er reiknað með. Þá myndi þetta væntanlega líka auðvelda alla framkvæmd á skuldaleiðréttingum, afnámi verðtryggingar og leysa uppgreiðsluvanda ÍBLS að mestu.

En ok. ég geri mér grein fyrir að þetta er flókið og til þess að fara svona leið þá þarf vilja allra aðila sem virðist ekki vera til staðar. Annars er ég ekki hrifinn að þeirri hörku sem sjóðirnir sína þegar kemur að því að leysa þessi mál.  Lífeyriskerfið á Íslandi verður ekkert traustara við það að auka bara skuldir lífeyrisþeganna við kerfið þegar gefur á bátinn. Þær skuldir nema nú þegar ca. helmingi af áætluðum eignum sjóðanna.

Gæti þurft að brúa 170 milljarða gat

En hvað með skuldajöfnun?

Sjálfsagt er eitthvað sem ég sé ekki í gegnum sem kemur í veg fyrir að hægt sé að fara þá leið, en ég hefði viljað sjá menn kanna þann möguleika að ríkið fái HFF bréfin sem sjóðirnir eiga sem greiðslu fyrir þann tekjuskatt sem ríkið á eftir að innheimta af inngreiðslum í sjóðina.  Ef lífeyrissjóðirnir/lífeyrisþegarnir eiga að nafninu til 2500 miljarða af eignum þá gæti hlutur ríkisins í þeirri upphæð verið af stærðargráðunni 800-1000 milljarðar.  Það er ca. og það sama og sjóðirnir eiga af HFF bréfum ef ég hef skilið skrif um þessi mál rétt.  Ef það tækist að vinda ofan af ÍBLS vandanum á þennan hátt þá mætti væntanlega losna við stærsta hlutan af yfirvofandi 170 milljarða uppgreiðslutjóni. 

Annars er það tragíókómískt að bréfin skuli bera skammstöfunina HFF.  Það rifjar að minnsta kosti upp fyrir mér að ég á bol með áletruninni Helvítis Fokking Fokk. 

 

Neita að bera kostnað vegna ÍLS

Hótun ehf.

Jú, jú.  Við sáum þetta í Icesave málinu líka. Matsfyrirtækin reyna að hafa áhrif á atburðarrásina. Núna held ég hins vegar að það sé komin tími á líta aðeins á hvað er í gangi í þessu skuldamáli.

Kjarni málsins er sá að með því að afhenda kröfuhöfum bankana og hverfa þar með frá upphaflegum markmiðum neyðarlaganna, sem var að taka yfir lánasöfn frá gömlu bönkunum, verðmeta þau á raunhæfu verði, para þau síðan á móti innistæðuskuldbindingum, þá tókst norrænu velferðarstjórninni að læsa skuldamálunum í þeim hnút sem þau eru í.  Ég hef áður farið yfir það í færslu hvaða kraftar drifu verkið þegar stjórnin tók þessa ákvörðun á sínum tíma þannig að við skulum láta það liggja á milli hluta ...  að mestu.

Alla vega þá hefur þetta verið réttlætt af SF-liðum alveg fram á þennan dag með því að engin mannlegur máttur geti átt við kröfuhafa (sérstaklega ekki ef þeir eru ESB tengdir). ÁPÁ verður a.m.k. að algjöru slitti þegar minnst er á kröfuhafa og er svo að segja óhuggandi þegar hann er að lýsa því hversu miklu þeir töpuðu á útrásarvíkingunum sem virðast nú samt hafa verið fjárhagslegur bakhjarl Samfylkingarinnar meðan á útrásinni stóð.

Stóra spurningin er hins vegar sú á hvaða verði hefði verið hægt að færa lánasöfnin á milli bankanna ef farin hefði verið sú leið sem lagt var af stað með við setningu neyðarlaganna.  Samkvæmt ÁPÁ þá var ekki hægt að fá neinn afslátt af þeim umfram það sem raunverulega var hægt að kreista út úr lánþegum. Það liggur hins vegar í augum uppi að núna þegar að jafnvel Seðlabankastjóri talar um að kröfuhafar þurfi að afskrifa allt að 75% af krónueignum að það var rými á sínum tíma til þess að færa lánasöfnin yfir á miklum afslætti og fara í framhaldinu í skuldaleiðréttingar. Ástæðan fyrir því að þetta hefði verið hægt er sú að verðmatið á lánsöfnunum endurspeglar þá staðreynd að það eru ekki krónuupphæðirnar sem skipta kröfuhafana neinu máli heldur hversu mikinn gjaldeyri er hægt að komast með úr landi.  Hann er augljóslega miklu minni en sem nemur nafnvirði þessara krónueigna breytt yfir í gjaldeyri á SÍ gengi samanber mat Más Seðlabankastjóra á afskriftarþörfinni.

En maður hefði auðvitað orðið fyrir vonbrigðum ef Samfylkingingin hefði ekki reynt að gera sér mat úr fjárhagslegum ógöngum sem íslensk heimili lentu í við hrunið.  Allt annað hefði verið stílbrot. Og núna er það auðvitað svo að ESB sinnar telja afskriftirnar af lánasöfnunum vera orðna að eign ríkisins sem það geti ráðstafað að vild til þess að greiða niður sínar skuldir svo komast megi nær því að uppfylla ERM II skilyrði um skuldastöðu ríkissjóðs.  Og ef marka má fréttina, sem þessi færsla er athugasemd við, þá eru matsfyrirtækin stöppuð upp í rjáfur af sósíal-demókrötum með ESB blæti.  

Og ef þið eruð ennþá í vafa um hvaða kraftar drifu verkið hjá fyrri ríkistjórn þá má minna á að þeim tókst, ásamt Bretum og Hollendingum, að haga málum í Nýja Landsbankanum þannig að verið er að verðlauna starfsmenn hans með hlutabréfagjöfum fyrir að taka sér stöðu gegn hagsmunum landsins. Þeim mun meira sem Nýji Landsbankinn nær að innheimta fyrir gamla bankann þeim mun hærri verður þrýstingurinn á krónuna fyrir aftan höftin því þessum peningum ætlar þríeykið (velferðarstjórnin, Bretar og Hollendingar) að koma úr landi.

En elsku vinir, hvort sem þið veljið að láta S&P hræða úr ykkur líftóruna eða ekki, þá fyrir alla muni ekki trúa neinu kjaftæði um að það að nota fjármuni í skuldaleiðréttingar, sem losna við að kröfuhafar verða svældir af landi brott, sé ígildi peningaprentunnar. A.m.k. þá skuluð þið áður en þið gerið það spyrja ykkur þeirrar spurningar, að ef allar innistæður í bankakerfinu væru notaðar til þess að greiða niður skuldir, hvort myndi þá peningamagn í umferð aukast eða minnka?

Skuldalækkun skilar verri horfum

Gengistryggingarfarsinn enn og aftur

Það að það skuli vera hægt, tæpum 5 árum eftir hrun, að fá birt eftir sig svona ummæli eins og þessi lögfræðingur lætur hafa eftir sér, segir meira en mörg orð um hversu illa það hefur gengið að vinna úr afleiðingum hrunsins. Á þessu ber norræna velferðarstjórnin 90% ábyrgð. Hún átti auðvitað að vinda ofan af þessum farsa í stað þess að reyna að gera sér ástandið að féþúfu. Restin af ábyrgðinni, 10%, má skrifa á Hæstarétt sem hefur látið teyma sig eins og naut á nefhring og þá sérstaklega í upphaflega Lýsingardómnum sem er í raun skandall. Lögfræðingurinn sem vitnað er í í fréttinni ýjar að því að niðurstaðan í máli Borgarbyggðar gegn Arion jafngildi því að lán þeirra hafi borið neikvæða raunvexti sem geti á einhvern hátt ekki staðist.

Í fyrsta lagi þá er það eins mikilvægt og að sólin haldi áfram að rísa í austri og setjast í vestri, að lánastofnanir sem hafa tekið þátt í að stunda stórfellda ólöglega lánastarfsemi, tapi á því svo undan svíði.  Ef það er ekki hægt að tryggja það þá er enginn agi eftir í kerfinu og ekkert sem kemur í veg fyrir að þær endurtaki leikinn. Á þessu hefur Evrópudómstóllinn auðvitað áttað sig saman ber t.d. niðurstöðuna í máli C-618/10.

Í öðru lagi þá er ágætt að hafa í huga hvað gerist þegar fjármálastofnun lánar íslenskar krónur með gengistryggingu. Nú er það svo að peningaprentun í hagkerfinu fer að mestu (ca. 95%) fram í gegnum lánveitingar, þannig að þegar banki lánar íslenskar krónur út til viðskiptamanns þá getur hann gert það með því að auka innistæðu viðskiptamannsins á t.d. höfuðbók 26 (ávísanareikningar) en á móti þá geri ég ráð fyrir því að höfuðbók gengistryggðra lána hækki um sömu upphæð. Hagnaður bankana af þessum viðskiptum, ef kúnnarnir standa í skilum, er þá í grófum dráttum vaxtamunurinn af upphæðunum á innlánsreikningunum sem mynduðust við lánveitingu gengistryggðra króna og vöxtunum að viðbættum gengismuninum sem fást af höfuðbók gengistryggðra lána.

Ég geri ekki ráð fyrir því að ég þurfi að skýra það út fyrir ykkur hverskonar hagnað fjármálastofnanir, sem jafnframt áttu bróðurpartinn af öllum viðskiptum á gjaldeyrismarkaði, skapa sér þegar krónan loksins fellur eins og steinn og vaxta og gengismunurinn á milli þessara höfuðbóka fer upp í ca. 100%. Það verður svo að teljast þrekvirki í siðleysi að stjórnvöld eftir hrunið skuli ekki hafa nýtt sér þessar staðreyndir til þess að fá sanngjarnt uppgjör á þessum ólöglegu lánum en í stað þess senda ráðherra sína af stað til þess að grugga vatnið með keppni í undarlegum ummælum.  Í þessu samhengi ber að hafa það í huga að margt fólk stóð í þeim sporum rétt eftir hruna að sjá fram á að þurfa að greiða af þessum lánum meira en sem nemur öllum tekjum heimilisins um ókomna framtíð.  Það segir sig sjálft að fólk er þvingað í þeirri stöðu til þess að láta „draslið gossa" ef orða má það þannig. Því miður þá hefur Hæstiréttur dregið einhvers konar línu í sandinn við „að standa í skilum" sem í raun tryggir fjármálastofnunum hagnað af brotunum.  Mörgum þessara lántakenda hefði verið hægt að bjarga frá fjárhagslegum ógöngum ef fólk í stjórnsýslu og bönkum hefði haft sterkara siðferðisþrek. Ég velti því síðan fyrir mér hvort að þetta fólk geti átt skaðabótakröfu á t.d. FME, ef að þau orð Árna Þórs Sigurðssonar um að stofnunin hafi fyrir sitt leyti samþykkt þessi lánaform á sínum tíma þegar þau komu fyrst fram, eru sannleikanum samkvæmt.

Og í samhengi við óraunhæfar væntingar sem minnst er á í fréttinni þá er það spurning hvor aðilinn í þessum málum hefur óraunhæfar væntingar um útkomuna. Mér vitandi þá hefur nefninlega ekki ennþá verið tekið fyrir dóm mál um lifandi gengistryggt skuldabréf neytanda sem er í fullum skilum.  Það er erfitt að sjá fyrir sér að setja megi seðlabankavexti á slík lán því samningur aðilanna er efnanlegur þó svo að gengistryggingarákvæðið falli burt og að hann ber að efna sé það krafa neytandans.  Þessi afstaða hefur verið margsinnis rökkstudd af Magnúsi Thoroddsen, fyrrv. forseta Hæstaréttar, í blaðagreinum og viðtölum.  Ég væri í raun hissa á því ef að bankarnir hefðu ekki þegar borgað sig frá málaferlum þar sem fólk hefur lagt af stað með slík mál. 

Ofmeti ekki gengisdóma